Systematyczne odczulanie: technika, zaburzenia i przykład zastosowania

Systematyczna desensytyzacja jest jedną z najczęściej stosowanych technik w niektórych terapiach psychologicznych i jednym z podstawowych składników terapii poznawczo-behawioralnej. Jest to podejście, które okazało się niezwykle skuteczne w leczeniu wszystkich rodzajów zaburzeń, zwłaszcza w zaburzeniach lękowych.

Systematyczne odczulanie polega na tym, że człowiek staje w obliczu małych sytuacji, które powodują strach lub są związane z jego zaburzeniem. Zamiast więc przezwyciężyć wszystkie problemy naraz, łatwo można zmniejszyć uczucia niepokoju.

Ta technika opiera się głównie na teoriach dotyczących warunkowania klasycznego i operantowego. Ideą systematycznej desensytyzacji jest to, że wyuczona odpowiedź (taka jak strach przed pająkami) może być wyuczona przez warunkowanie klasyczne, zastępowane przez bardziej użyteczne.

Systematyczne odczulanie jest wykorzystywane przez miliony psychologów i pomogło złagodzić cierpienie dużej liczby ludzi. W tym artykule poznasz podstawy jego działania, a także, w jakich przypadkach wygodnie go zastosować. Z drugiej strony zobaczysz również konkretny przykład jego użycia.

Technika (kroki)

Idea systematycznego odczulania jest bardzo prosta. Aby pomóc osobie w wyeliminowaniu strachu lub niepokoju, konieczne jest stawienie czoła jej stopniowo i w bezpiecznym środowisku, jednocześnie ucząc się relaksować. Jednak, aby być prawidłowo przeprowadzonym, konieczne jest wykonanie szeregu kroków.

Diagnoza problemu

Przed rozpoczęciem stosowania systematycznej desensytyzacji (lub jakiejkolwiek innej techniki terapeutycznej), psycholog musi przeprowadzić dogłębną ocenę pacjenta.

Dlatego zwykle przeprowadza się ustrukturyzowany wywiad, w którym pyta się o charakter problemu, aby upewnić się, że ta technika jest najbardziej odpowiednia.

W tym ustrukturyzowanym wywiadzie psycholog zada pytania o to, kiedy i jak pojawił się problem, przeszłość pacjenta w tym zakresie, historię rodziny i choroby oraz dotychczasowe terapie, jeśli zostały one wypróbowane.

W ten sposób można sprawdzić przydatność systematycznego odczulania wobec osoby.

Nauka technik relaksacyjnych

Po podjęciu decyzji, że systematyczna desensytyzacja może naprawdę pomóc pacjentowi w rozwiązaniu problemu, możliwe jest rozpoczęcie samego procesu. Pierwszym krokiem jest nauczenie osoby techniki relaksacyjnej i praktykowanie jej z nią, aż w pełni opanuje ją.

Najczęściej stosowanymi technikami relaksacyjnymi w terapii są postępujące rozluźnienie mięśni, głębokie oddychanie lub medytacja lub uważność . Zasadniczo pacjent musi opanować tylko jeden z nich, zanim przejdzie do następnej fazy; ale jeśli to konieczne, możesz spróbować kilku, aby znaleźć odpowiedni.

Nauczanie o relaksacji ma główny powód: kiedy praktykuje się jedną z tych technik, ze względu na efekt znany jako „wzajemne hamowanie”, fizycznie niemożliwe jest stanie w stanie niepokoju, strachu lub zmartwienia. Jednak relaksacja działa tylko wtedy, gdy dyskomfort nie jest zbyt wysoki.

Stworzenie hierarchii sytuacji anksjogennych

W drugim etapie systematycznego odczulania pacjent musi wymyślić listę możliwych sytuacji, w których doświadcza swoistego strachu.

Na przykład, jeśli osoba udaje się na terapię z powodu fobii węża, niektóre z sytuacji mogą obejmować wyobrażenie sobie jednego z tych zwierząt lub jednego z nich w pobliżu.

Po znalezieniu pięciu do dziesięciu niespokojnych sytuacji osoba proszona jest o sklasyfikowanie ich zgodnie ze strachem, który wywołuje każdy z nich.

Ponadto każe mu kategoryzować każdy z nich w liczbie od 1 do 10, przy czym 1 oznacza „brak dyskomfortu”, a 10 oznacza maksymalny możliwy strach.

Progresywna ekspozycja

Ostatni krok systematycznej desensytyzacji jest najdłuższy, a także najważniejszy ze wszystkich. Po dokonaniu klasyfikacji poprzedniego punktu terapeuta pomoże pacjentowi zmierzyć się z każdą sytuacją na liście, zaczynając od najprostszej, aż do najtrudniejszej.

W każdej z tych sytuacji osoba musi zastosować technikę relaksacji, która działała w pierwszym punkcie, dopóki nie będzie w stanie żyć bez strachu. Po opanowaniu jednej z list przejdziesz do następnej, powtarzając proces, aż lęk zostanie całkowicie wyeliminowany.

Ta wystawa może być wykonana na dwa sposoby. Pierwsza, znana jako „metoda In Vitro”, polega na tym, że pacjent wyobraża sobie każdą z sytuacji tak realistycznie, jak to możliwe. W drugim, wręcz przeciwnie, osoba musi naprawdę stawić czoła sytuacjom, które ją przerażają. Ta metoda jest znana jako «In Vivo».

Wybór jednej lub innej metody zależeć będzie od kilku czynników. Na przykład, jeśli jest realistyczny lub nie tworzy sytuacji na żywo, lub poziom strachu, który osoba ma podczas rozpoczynania terapii. W każdym przypadku możliwe jest połączenie obu lub zmiana z jednej na drugą w dowolnym momencie.

Dla jakich zaburzeń wskazane jest systematyczne odczulanie?

Pomimo udowodnionej skuteczności systematyczna desensytyzacja nie służy leczeniu wszystkich istniejących problemów psychologicznych. W niektórych przypadkach wydaje się, że nie jest to bardzo przydatne, podczas gdy w przypadku niektórych zaburzeń może nawet przynieść efekt przeciwny do zamierzonego.

Ogólnie rzecz biorąc, systematyczne odczulanie działa doskonale w przypadku większości typów fobii specyficznych. Gdy wystąpi jedno z tych zaburzeń, zwykle wystarczy kilka sesji, aby go całkowicie wyeliminować i że nie powraca ono do problemu pacjenta.

Oprócz specyficznych fobii, systematyczna desensytyzacja może również pomóc w leczeniu bardziej złożonych problemów, takich jak fobia lub lęk społeczny, oraz niektórych innych zaburzeń lękowych, takich jak zespół stresu pourazowego lub zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Jednak w takich przypadkach zwykle konieczne będzie dołączenie innych technik.

Wreszcie, innych chorób psychicznych, takich jak te związane z zaburzeniami nastroju lub schizofrenią, nie można leczyć za pomocą tego podejścia. W rzeczywistości niektóre badania sugerują, że systematyczne odczulanie może nawet pogarszać ten problem.

Krytyka i kontrowersje

Systematyczne odczulanie, oparte na teorii behawioralnej, opiera się na idei, że lęki są uczone przez całe życie człowieka, a zatem mogą być całkowicie wyeliminowane poprzez nowy proces uczenia się. Dowody nie są jednak całkowicie jasne w tym względzie.

Na przykład fakt, że fobia społeczna zwykle nie może być całkowicie wyleczona za pomocą tego podejścia, podkreśla możliwość istnienia innych czynników, które mogą być przyczyną początku strachu.

Poza tym, obecnie wiadomo, że emocje strachu są wrodzone dzięki międzykulturowym studiom i wysiłkom psychologii ewolucyjnej. Dlatego idea, że ​​fobia jest nabyta całkowicie z powodu doświadczeń osoby, jest przynajmniej niepełna.

Jednak faktem jest, że systematyczna desensytyzacja jest bardzo przydatna w leczeniu zaburzeń, dla których jest najbardziej wskazana. Dlatego, chociaż istnieją pewne problemy z teorią tła, technika ta jest nadal często stosowana na całym świecie.

Przykład aplikacji

Następnie zobaczymy fikcyjny przypadek, w którym systematyczna desensytyzacja jest stosowana do leczenia przypadku fobii os, jednej z tych, które pojawiają się częściej i które mogą powodować więcej problemów z powodu obecności tych owadów w naszym środowisku.

Podczas pierwszego wywiadu pacjent mówi psychologowi, że cierpi na wiele dyskomfortu za każdym razem, gdy ma osę w pobliżu.

Wyobraź sobie tę sytuację, zaczyna się wyraźnie denerwować i mówi, że problem powoduje zakłócenia w ich codziennym życiu.

Po nauczeniu go głębokiego ćwiczenia oddechowego, psycholog i pacjent ćwiczą to razem, dopóki ten ostatni nie jest w stanie się uspokoić, zaczynając od nieco wzburzonego stanu umysłu. Jesteś proszony o ćwiczenie w domu przez tydzień, aw następnej sesji przechodzisz do następnej fazy.

W następnym kroku osoba tworzy listę sytuacji, które powodują niepokój, i dodaje liczbę od 1 do 10, symbolizującą ich poziom dyskomfortu w stosunku do każdego z nich. Lista jest następująca:

- Pomyśl o osie: 2.

- Zobacz obraz osy: 4.

- Zobacz osę trzy metry dalej: 6.

- Zobacz osę o jeden metr dalej: 8.

- Pozwól osie pozować na ramię: 10.

Po zakończeniu listy osoba musi przejść przez każdą z sytuacji podczas wykonywania techniki relaksacyjnej, której się nauczył.

Dlatego podczas sesji musisz wyobrazić sobie osę podczas głębokiego oddychania, dopóki nie uspokoisz się. W następnym zostaniesz przedstawiony obraz tego owada.

Jeśli chodzi o trzy sytuacje, które mają związek z prawdziwymi osami, w zależności od poziomu lęku przed osobą, którą psycholog może sobie wyobrazić, lub ujawnić je w rzeczywistym świecie. W każdym razie po kilku sesjach osoba może czuć się komfortowo w każdym z tych przypadków.